ચીનના બીજા ‘માઓ’, બંધારણમાં સ્થાન, આજીવન રાષ્ટ્રપ્રમુખ રહી શકે છે જિનપિંગ

હાલ કોરોના વાઇરસ બાદ કોઇની સૌથી વધુ ચર્ચા હોય તો તે છે ચીનની અને તેના રાષ્ટ્રપ્રમુખ શી જિનપિંગની. વાઇરસ ચીનથી શરૂ થયો પણ ત્યાં હવે સ્થિતિ સારી છે. વિશ્લેષકો પરિસ્થિતિનો સારી રીતે સામનો કરવાને જિનપિંગની વ્યૂહાત્મક જીત ગણાવી રહ્યા છે.
જિનપિંગ 2013માં ચીનના રાષ્ટ્રપ્રમુખ ચૂંટાયા. ચીનના બંધારણ મુજબ કોઇ વ્યક્તિ મહત્તમ 10 વર્ષ સુધી રાષ્ટ્રપ્રમુખ કે ઉપરાષ્ટ્રપ્રમુખ રહી શકે છે પણ જિનપિંગે તેમનો પહેલો કાર્યકાળ પૂરો થાય તે પહેલાં બંધારણમાં જ ફેરફાર કરાવી દીધો. નવા સુધારા મુજબ તેઓ આજીવન રાષ્ટ્રપ્રમુખપદે રહી શકે છે. તેઓ ચીનની સત્તા, સૈન્ય, અર્થતંત્રથી માંડીને લોકોની વિચારધારાના પણ કેન્દ્રમાં છે. જિનપિંગની વિચારધારાને પણ ચીનના બંધારણમાં ‘શી જિનપિંગ થૉટ’ તરીકે સ્થાન મળ્યું છે. તેમને ચીનના પ્રથમ સામ્યવાદી નેતા અને સંસ્થાપક માઓત્સે તુંગનો સમકક્ષ દરજ્જો અપાયો છે. ચીનમાં કામ કરતા એક રાજદ્વારીના કહેવા મુજબ જિનપિંગ ક્યારેય ધનના ભૂખ્યા નથી રહ્યા પણ તેમને સત્તા અને તાકાતની ભૂખ હંમેશા રહી છે. ‘ઇનસાઇડ ધ માઇન્ડ ઑફ શી જિનપિંગ ’મુજબ, જિનપિંગ પાસે ચીનને ગ્લોબલ સુપરપાવર બનાવવાનો રોડમેપ છે. તેઓ 1974માં કમ્યૂનિસ્ટ પાર્ટીમાં જોડાયા. 18 વર્ષ સુધી વિવિધ પ્રાંતોના ડેપ્યુટી સેક્રેટરી રહ્યા.
7 વર્ષ ગુફામાં રહ્યા, શરૂઆત ખેતીથી કરી
જાન્યુઆરી 1969માં જિનપિંગનો આખો પરિવાર શાંક્સી છોડીને જઇ રહ્યો હતો. ટ્રેનમાં મુસાફરી દરમિયાન પૂરો પરિવાર રડતો હતો પણ જિનપિંગ હસતા હતા. પરિવારજનોએ હસવાનું કારણ પૂછ્યું તો તેમણે કહ્યું કે આપણે જ્યાં રહેતા હતા ત્યાં સારા ભવિષ્યની શું ખાતરી છે? જ્યાં જઇ રહ્યા છીએ ત્યાં ભવિષ્ય બનાવી શકીએ છીએ. ચીનમાં મે, 1966થી સાંસ્કૃતિક ક્રાંતિ શરૂ થઇ ગઇ હતી, જે અંતર્ગત મૂડીવાદી અસરોના ખાત્માની વાત કરાતી હતી. ક્રાંતિ માટે લાખો યુવાનોને ગામડાંમાં જવા કહેવાયું હતું.
પિતાએ જેલમાં જવું પડ્યું, બહેને જીવ આપી દીધો
જિનપિંગના પિતા શી ઝોંગશુન કમ્યૂનિસ્ટ પાર્ટીના સક્રિય સભ્ય હતા. 1960ના દાયકામાં કમ્યૂનિસ્ટ પાર્ટીના ચેરમેન માઓએ તેમના જ પક્ષના નેતાઓ પર જુલમ કર્યા. જિનપિંગના પિતાએ જેલમાં જવું પડ્યું. આ આખા ઘટનાક્રમથી પરિવાર શરમમાં મુકાયો અને જિનપિંગની બહેને ગળાફાંસો ખાઇને આપઘાત કરી લીધો. જોકે, બાદમાં ઝોંગશુનની પક્ષમાં વાપસી થઇ ગઇ હતી. જિનપિંગ આ બદલાતી રાજકીય સ્થિતિથી ખુશ હતા. તેમણે એક ઇન્ટરવ્યૂમાં કહેલું કે તે સંજોગોએ તેમને રાજકારણ શીખવ્યું.
ખોટા નામથી અખબારોમાં લખતા હતા
જિનપિંગ ગુફાઓમાં રહ્યા તે દરમિયાન માઓની મશહૂર ‘લિટલ રેડ બુક’ વાંચતા રહેતા હતા. તેમને બાળપણથી જ લખવા-વાંચવાનો શોખ હતો. 1980થી તેઓ સ્થાનિક અખબારોમાં રાજકીય મુદ્દાઓ પર સતત લખતા રહ્યા. 2003થી 2007 સુધી ‘ઝેજિયાંગ ડેઇલી’ ન્યૂઝપેપરમાં ઝે શિનના ખોટા નામથી કોલમ લખતા રહ્યા. જિનપિંગ તેમનાં ભાષણોમાં ઘણી વાર લેખકોને ક્વોટ કરે છે. તેઓ માઓ બાદ એવા પ્રથમ નેતા છે કે જેઓ ક્લાસિક ચીની પુસ્તકોમાંથી પસંદ કરીને અવતરણોનો ઉપયોગ કરે છે.
મીડિયા નિયંત્રણનું ઝનૂન રહ્યું
મીડિયાને નિયંત્રિત રાખવા અંગે જિનપિંગ ઓબ્સેસિવ છે. મે, 1989માં લોકશાહી સમર્થક ભીડ બેઇજિંગના તિયાનમેન સ્ક્વેર પર એકઠી થઇ હતી ત્યારે યુવા જિનપિંગે પત્રકારોની કામ કરવાની પદ્ધતિ અંગે એક બેઠક બોલાવી હતી. તેઓ બેઠકમાં સમજાવતા હતા કે મીડિયાએ પક્ષ અને ચીનના લોકોના મુખપત્રની જેમ કામ કરવું જોઇએ. બાદમાં તેઓ રાષ્ટ્રપ્રમુખ બન્યા તો ચીનની સરકારી ચેનલ પર પત્રકારો માટે એક કોર્સ કે મિશન શરૂ કરી દીધું. આ બધાના કેન્દ્રમાં એક જ વાત હતી કે પક્ષની તરફેણમાં વાત કરો.
ડોક્યુમેન્ટ લીક થઇ ગયો હતો
જિનપિંગ રાષ્ટ્રપ્રમુખ બન્યાના એક મહિના બાદ એપ્રિલ, 2013માં પક્ષના આંતરિક લોકો સાથે તેમણે એક સિક્રેટ રિપોર્ટ શૅર કર્યો. ડોક્યુમેન્ટ-9 નામના આ રિપોર્ટને ‘કમ્યુનિક’ નામ અપાયું. ચીનના મીડિયામાં તેની ક્યાંય કોઇ ચર્ચા ન થઇ પણ બાદમાં તે વર્ષે સપ્ટેમ્બરમાં ચીનની વેબસાઇટ મિંગજિંગે તેને પ્રકાશિત કરી દીધો હતો. આ વેબસાઇટના તંત્રીને 7 વર્ષની જેલ પણ થઇ હતી. રિપોર્ટમાં જિનપિંગના વિસ્તૃત વિઝનની વિગતો હતી. લોકશાહી, પશ્ચિમી અર્થતંત્રનાં જોખમો, ઇન્ટરનેટનાં જોખમો અંગે જણાવાયું હતું.
જિનપિંગના આવ્યા પછી ચીનમાં દમન વધ્યું
1.વેપાર પ્રતિબંધ વધ્યો…
19 વર્ષ પૂર્વે ચીને વર્લ્ડ ટ્રેડ ઓર્ગેનાઈઝેશન સાથે નાણાકીય સ્વતંત્રતા-ઇમાનદારી સાથે વેપાર અંગે કમિટમેન્ટ કર્યું હતું પણ કોંગ્રેસના એક્ઝિક્યુટિવ કમિશન ઓન ચાઈના અનુસાર આ સુધારા તરફ ધ્યાન ન અપાયું.
2.સિવિલ સોસાયટી…
ડૉક્યુમેન્ટ 9માં સિવિલ સોસાયટીની પરિકલ્પના કરનારાને કચડી નાખવાની વાત કહી. સરકાર માટે ખતરો બનેલ અનેક સિવિલ સોસાયટીને કાનૂની ચાબૂક ચલાવી બંધ કરાવી દીધી.
3.મજૂર અધિકાર…
ત્રણ દાયકામાં ચીને આર્થિક પ્રગતિ કરી છે પણ મજૂરોના અધિકારો પર ધ્યાન ન આપ્યું. શહેરી ક્ષેત્રોમાં બેરોજગારી દર 3.8 છે. જોકે આંકડા કહે છે કે ચીન બેરોજગારોનો સાચો આંકડો જણાવતું નથી.
4. પ્રેસની સ્વતંત્રતા…
રિપોર્ટર્સ વિધાઉટ બાર્ડર્સની પ્રેસની આઝાદીવાળી યાદીમાં ચીન કુલ 180 દેશોમાં 177મા ક્રમે છે. જિનપિંગના કાર્યકાળમાં મીડિયા પર સેન્સરશિપ વધી છે.
5.રાષ્ટ્રવાદના નામે…
જિનપિંગના આવ્યા બાદ ચીનમાં લઘુમતીઓ વિરુદ્ધ ગુના, માનવાધિકાર ભંગની ઘટનાઓ વધી ગઇ છે. રાષ્ટ્રીય સુરક્ષા અંગે નવા કાયદા ઘડવામાંઆવી રહ્યા છે.
શી જિનપિંગની પ્રોફાઇલ

• જન્મ- 15 જૂન 1953
• શિક્ષણ- કેમિકલ એન્જિનિયરિંગમાં ગ્રેજ્યુએટ (શિંગુઆ યુનિવર્સિટી)
• પાર્ટી પદ- જનરલ સેક્રેટરી (કમ્યૂનિસ્ટ પાર્ટી ઑફ ચાઇના)
• કુલ સંપત્તિ- 10 લાખ ડોલર (અંદાજે 7.5 કરોડ રૂપિયા)

Download Dainik Bhaskar App to read Latest Hindi News Today

ચીનના રાષ્ટ્રપ્રમુખ શી જિનપિંગ. 

from Divya Bhaskar https://ift.tt/3ff1aUm